आफ्नै अनुहारको स्मरण र खोजी: ‘इतिहासको बाडुली’

  पुस्तक निरूपण_______________________________________ टीका ‘भाइ’  

कवि अगमसिंग गिरीले ‘नचिनिने भएछौ’ भनिराखेर गएको निकै बितीसकेछ समय । नारा, जुलुसको खोला बगेको निकै भएछ । ज्ञात-अज्ञात आन्दोलनका तिता-मिठा यात्रा धेरै हिँडिएछ । दमन, हत्या, रगत, बीच पनि जहिले लढ्दै-उठदै सकी नसकी शीर उठाई बस्ने ‘स्वाभिमान’-ले कति चोटी जवाब दिइसक्यो- ‘ई मेरो अनुहार त यस्तो पो हो त चिन्यौ?’- हारमा पनि हार नमान्ने एउटा सङ्घर्षशील जातिको आदर्श स्वाभिमान जम्मै त नचिनीने भएको छैन रहेछ । बेला-बखत बरालिने सत्ता राजनीति पो रहेछ त, आस्था र आदर्श त होइन रहेछ । सिमेन्ट-बालुवाको विशाल पर्खाल नै उठाईदिँदा पनि नछोपिने पो रहेछ स्वाभिमान त ।

एउटा सङ्घर्षशील जातिको जीवन अनि सङ्घर्षका नजिक गएर अथवा तीनका इतिहास छोएर कवि राजेन्द्र भण्डारीले पाठकअघि ल्याईदिएका छन् ‘इतिहासको बाडुली’ । जय-पराजय, सङ्घर्ष चेत, कहीँ आशा कहीँ निराशा, सबै थरीका भाव व्यक्त छन् कृतिमा । सङ्ग्रहीत कविताहरू सन् 1988 देखि वर्तमानसम्म कै छन् । ‘जातीय मुक्ति चेतना’ केन्द्रमा रहेको यस कृतिका कविताको बुनोट केही पारम्परिक लाग्न सक्छन् । तर कवि भण्डारीको यस कृतिको विशिष्ठता कृतिमा निहित चेतना र विचार तत्वमा प्राप्त गर्नु सकिन्छ ।

कृति पढ्दै जाँदा, कहीँ सन् 1986 को आन्दोलन, कहीँ सन् 2007-को आशा, कहीँ सन् 2013 साले आक्रोश वा कहीँ 2017 सालको भाषिक अतिक्रमण र सङ्घर्षका नक्सा धमिलो-धमिलो हुँदै मनमा फोका उठदछ । कतिपय कविताहरूमा कवि स्पष्ट आफ्ना मनका कुराहरू बोलेका छन् । तर कविताले कहाँ भाषण दिनु सक्छ र?.. कविताले कसैको चेतनामा कहाँ विचार रोप्न पनि सक्छ त?.. न कविताले ज्ञानी नै पार्नसक्छ । कविता त नबोली धेरै बोलिरहने हुँदो रहेछ । पाठकका मनमा विभिन्न हलचल, प्रश्न, अनुभूतिको तरङ्ग जन्माउने हुँदो रहेछ । राजेन्द्र भण्डारी पनि भन्नु मन परेको कुरो भन्नलाई मात्र कविता लेखेका छैनन् । पाठकको चेतना खेल्ने, मन पौडिने खुल्ला दह छोडिदिएका छन् कविताहरूमा ।

कृतिको आधा हिस्सामा राखिएको छ एक संक्षिप्त राजनैतिक इतिहास ।

‘वासभूमिको अन्तर्कथा’ शिर्षकमा लेखिएको यो इतिहासमा भारतवर्षमा गोर्खा, तिनको योगदान अनि राजनैतिक सङ्घर्षको कथालाई निफन्ने कोशिष गरेका छन् । इतिहास श्रोतका निम्ति धेरै खटेर तैयार गरेको यो सानो लेख आफ्नो अनुहार चिन्ने अनि खोज्ने हुटहुटीको परिणाम होला । यसले केवल हाम्रो इतिहास देखाउने मात्र होइन, आफुलाई आफ्नो जाति र सङ्घर्षलाई बुझ्न इतिहासदृष्टिको अनिवार्यतालाई पनि मोहर लगाएको छ । हामी, हाम्रो सङ्घर्ष, हाम्रो अधिकार मात्र होइन तर हामी अनि हाम्रो सङ्घर्षको अनुहारप्रतिको सचेतता पनि जरूरी रहेछ । हामी के रहेछौँ, हामी के थिएछौँ अनि के हुँदैछौँ अथवा कहाँ जाँदैछौँ? यो प्रश्नप्रतिको सचेतताले नै हामीले कहाँ जानूपर्छलाई निर्धारित गर्छ सायद ।

इतिहासप्रति रुचि राख्ने अनि जातिलाई माया गर्छु, जातिको मुक्ति चाहन्छु भन्नेहरूका निम्ति ‘बासभूमिको अन्तर्कथा’ एउटा रोचक पाठसामग्री हुनेछ । कवि राजेन्द्र भण्डारीको यो कृति यस वर्ष प्रकाशित कृतिहरूमध्ये पठनीय एक कृति हो ।

पुस्तकको नाम: ‘इतिहासको बाडुली’

कृतिकार: राजेन्द्र भण्डारी

विधा: कविता/राजनैतिक इतिहास

प्रकाशक:उपमा पब्लिकेशन, कालेबुङ

मूल्य: रु 250/-

पृष्ठ संख्या:136